Máxima & dessins: de ruit

Effen stoffen hebben een streepje voor bij koningin Máxima. Door de rust te bewaren qua kleding, kan ze namelijk onbeperkt uitpakken met hoeden, sieraden en andere accessoires. Maar Máxima zou Máxima niet zijn als ze niet af en toe een uitstapje zou maken naar ruiten, strepen, hanenpoten en dies meer. Daarom nu online: een serie over Máxima’s dessins. Met vandaag in de hoofdrol…… de ruit!

Mode wordt nog weleens gezien als iets oppervlakkigs. Leeg vermaak, met grote gevolgen voor mens en milieu. Voor een deel klopt deze kritische visie absoluut, maar de geschiedenis heeft wel uitgewezen dat kleding heel veel meer omvat dan alleen maar ijdelheid en wat aan elkaar genaaide lapjes stof. Door middel van kleurgebruik, belijningen en stoffen wordt er al eeuwenlang gecommuniceerd met mode. Zeker tot het begin van de twintigste eeuw kon je aan de hand van een jurk of jas zelfs iemands sociale, burgerlijke, religieuze en politieke status aflezen. Een schoen met rode zool mocht in de zeventiende eeuw in Frankrijk bijvoorbeeld alleen gedragen worden aan het hof. Op het overtreden van deze wet stond de doodstraf. Zag je in die tijd een rode zool voorbij wandelen, dan wist je dus wat je te doen stond als arbeider: buigen maar!

Ruitentroef
Mode had dus, kort samengevat, een signaalfunctie, die werd bepaald door het heersende hof van dat moment. Maar hoe zit het dan met de ruit? Hebben we dit dessin ook te danken aan een koninklijke hoogheid? Een eenduidig antwoord op deze vraag is er niet, want de ruit is niet zomaar een trend van het laatste moment. Nee, al voor de geboorte van Jezus werd het dessin beschreven als een vanzelfsprekendheid, zonder een woord te reppen over de bedenker ervan. Over het precieze bestaan van de ruit tasten we dus in het duister, maar wat we wél weten is dat de ruit tegenwoordig vooral geassocieerd wordt met Schotland.

Dat had ook zomaar anders kunnen zijn, want in het jaar 1746 vond de Slag bij Culloden plaats. Na een bloederige strijd won het Huis van Hannover het van de Jacobieten. Om een dergelijke oorlog in de toekomst te voorkomen werd de Schotse cultuur de kop ingedrukt. Veel Schotten hadden zich namelijk aangesloten bij de Jacobieten. De doedelzak, ooit een teken van verzet, werd strikt verboden en het dragen van Schotse kleding eveneens. De gevangenisstraf bij het overtreden van de wetten loog er niet om: zes maanden tot zeven jaar. Dat bleef zo tot het einde van de achttiende eeuw, waardoor de traditie en kennis van de Schotse ruitencultuur grotendeels verloren ging.

De Britse koning George lV, die heerste van 1820 tot 1830, besloot daar verandering in te brengen. Tijdens zijn bezoeken aan Schotland droeg hij meermaals een kilt met ruit, en in 1822 organiseerde hij zelfs een heus ruitenfeest, om de Schotse ruitencultuur weer leven in te blazen. De mannelijke genodigden werden verwacht in een kilt met de ruit van hun eigen regio of familie. Dat veroorzaakte heel wat stress, want in die tijd was er eigenlijk helemaal geen sprake van een vastomlijnde ruit per streek of familie. Om de koning toch niet teleur te stellen werden er razendsnel allerlei ruiten toegekend aan regio’s en families. Dat viel zo goed in de smaak, dat de ruitencultuur in Schotland opeens een diepere betekenis kreeg.

Kilt
Vandaag de dag leeft deze cultuur en symboliek nog steeds, al heeft de signaalfunctie wel afgenomen nu er meer dan 7000 ruiten in de omloop zijn. Voor de royals is dat gelukkig geen belemmering om met grote regelmaat voor de ruit te kiezen, vooral als zij een bezoek aan Schotland brengen. Kijk maar eens naar de beelden van The Firm in Schotland. Met veel overtuiging laten Catherine en Meghan zien dat een ruit naast heel symbolisch, ook heel modieus en flatteus kan zijn. Prins Charles draagt op zijn beurt zelfs een heuse kilt met bijbehorende kniekousen en tasje (sporran). Het oogt anno 2022 misschien wat kolderiek, maar net als vroeger heeft ook de koninklijke kledingkeuze een functie. Zonder ook maar iets te zeggen laat de prins zien dat hij Schotland een warm hart toedraagt, ook al brengt hij het grootste deel van het jaar door in Engeland.

Bij Máxima is er van dergelijke symboliek uiteraard geen sprake. Nee, als onze koningin een ruit draagt, doet zij dat vooral omdat ze het zelf leuk vindt én het modehuis waar ze veel shopt (Natan) grossiert in stoffen met het dessin. Koning Willem-Alexander heeft op zijn beurt een stropdas met de Hóllandse ruit. De kleuren daarvan laten zich vast wel raden….. Rood, wit, blauw en oranje.

Mantel met één geruit voorpand, japon met asymmetrische roklengte. Label: Oscar de la Renta.