Hoe zit het met de Zweedse klederdracht?

Gisteren was het in Zweden Nationale Feestdag. Vrouwelijke leden van de koninklijke familie dragen dan klederdracht, tijdens het avondprogramma. Maar, waarom de mannen niet?

Veel mensen in Zweden vinden het mooi dat de Zweedse koninklijke dames klederdracht dragen tijdens de Nationale Feestdag. In de klederdracht zijn de twee kleuren van de Zweedse klederdracht zo mooi verwerkt, en het ziet er prachtig uit. Passend bij een Nationale Feestdag. Gisteren schreef ik een blog over de Nationale Feestdag. Daarbij ontstond bij verschillende mensen de vraag: waarom dragen de vrouwen klederdracht en de mannen niet? In deze blog vertel ik daarom graag meer over het ontstaan van de klederdracht.

De vrouwenmode was aan het eind van de 18e eeuw zo, dat je het lijfje zo strak mogelijk moest in snoeren. Dat viel niet mee tijdens het buiten werken, wat veel mensen deden in die tijd. Ademhalen was vaak niet zo makkelijk. De Zweedse klederdracht is eigenlijk helemaal niet zo traditioneel, omdat het nog niet eens zo heel erg lang bestaat.

Wie bedacht dan om klederdracht te gaan dragen? En wie ontwierp het? Het Zweedse nationalisme was heel sterk aan het eind van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw. Daarom wilde Märta Jörgensen dat vrouwen een nationaal kostuum konden dragen. Maar dit was niet de enige reden.

Wie was Märta Jörgensen?

Märta Emilia Matilda Jörgensen werd in 1874 geboren als Märta Pettersson. Ze had de belangrijkste rol in de hervorming van de Zweedse nationale kostuums voor vrouwen. Ze werkte als tuinman (tuinvrouw) in Tullgarn Paleis. Ze realiseerde zich dat het nationale kostuum dat de toenmalige kroonprinses Victoria droeg, veel comfortabeler was dan de nauwsluitende kleding die zij zelf moest dragen. Daarom richtte ze in 1902 de Zweedse Nationale Kostuumvereniging voor Vrouwen op. Het jaar er op ontwierp ze twee kostuums. Een voor dagelijks gebruik, en een voor speciale gelegendheden. Het laatste werd gemaakt in patriottisch blauw en geel. Dit kostuum was geschikt voor vrouwen in het hele land. Maar, de klederdracht werd helaas eigenlijk pas na haar dood in 1967 populair. In de jaren ’70 werd het nieuw leven in geblazen. Het Modern Museet bracht het weer op de markt.

De rol van koningin Silvia

Koningin Silvia droeg het kostuum op de Nationale Feestdag op 6 juni 1983. Daarna werd het beschouwd als het officiële Nationale Kostuum.

De stof van de Zweedse klederdracht is van katoen. Het wordt gemaakt bij de grootste linnenweverij in Zweden: Horred. De klederdracht bestaat uit een lange blauwe jurk. Daarover komt een gele rok (alleen voorpand), met een rand met geborduurde margrieten. De margriet is de provinciebloem van de provincie Skåne, dat in Zuid-Zweden ligt. Daarnaast is er een witte hoofdkap bij. Die zie je vaak bij koningin Silvia, kroonprinses Victoria en prinses Sofia op Nationale Feestdag. Ook prinses Madeleine draagt deze kleding, als ze in Zweden is (wat vanaf dit jaar vaker zal zijn, want deze zomer gaat het gezin terug naar Zweden verhuizen).

Voor ongetrouwde dames/meisjes is er een meisjesring om in het haar te dragen. Dit is een soort haarband. Deze hebben we niet gezien bij prinses Estelle.

Blauw met geel is natuurlijk in de eerste plaats de kleur van de Zweedse vlag. De Zweden zijn enorm trots op deze kleuren. Wist je dat zelfs als er in het verkeer wordt aan gegeven dat er een scherpe bocht aan komt, deze borden blauw met geel zijn? Ze zijn ook heel trots op hun vlag. Daarom zijn er ook vlaggenceremonies op de Nationale Feestdag. Het is dan ook niet alleen de Nationale Feestdag, maar daarnaast ook de Nationale Vlagdag.

Per regio is er nog wel andere klederdracht. Dat zag je bijvoorbeeld bij prinses Sofia, tijdens de doop van haar zoontje prins Gabriel. Zij droeg toen de klederdracht van Älvdalen, de plaats waar Sofia sinds haar 6e jaar is opgegroeid. Älvdalen ligt in het hertogdom Dalarna.

Maar niet alleen Sofia droeg klederdracht van de regio waar ze een link mee heeft. Op Nationale Feestdag 2020 werden er foto’s vrij gegeven van het gezin van Victoria en Daniel, waarop Victoria, Estelle en Oscar klederdracht dragen van hun eigen hertogdom. Prins Daniel draagt geen klederdracht. Kroonprinses Victoria is op onderstaande foto te zien in de klederdracht van haar hertogdom Västergötland.

Prinses Estelle in de klederdracht van haar hertogdom Östergötland en prins Oscar in de klederdracht van zijn hertogdom Skåne.

Toch heeft prins Daniel ook een keer de mannendracht van Ockelbo gedragen. Dit is de regio waar prins Daniel is geboren en opgegroeid.

Op Victoriadagen, de verjaardag van kroonprinses Victoria, dragen koningin Silvia en kroonprinses Victoria klederdracht van Öland. Öland is het eiland waar de zomerresidentie van de Zweedse Royals zich bevindt, Solliden.

Prinses Madeleine met de Järvsödräkt, die past bij haar titel hertogin van Gästrikland en Hälsingland.

Waarom mannen niet?

Terug naar de vraag van verschillende lezers. Waarom dragen alleen de vrouwen van de Zweedse Royals de klederdracht, en de mannen niet? Dit is bij veel Zweedse mensen zo. De mannelijke klederdracht werd in eerste instantie gewoon niet gemaakt. Deze is pas in 1982 ontworpen. Er werd toen een wollen broek gemaakt, met een vest die werd gemaak in de linnenweverij in Horred, waar ook de klederdracht van de vrouwen gemaakt wordt. Blijkbaar maakte koningin Silvia de keuze om de klederdracht te gaan dragen. Maar koning Carl Gustaf maakte de keuze om de mannendracht, die ook veel minder bekend was, te gaan dragen niet. Zo eenvoudig kan het zijn.