Gisteren was het in Zweden Nationale Feestdag. Vrouwelijke leden van de koninklijke familie dragen dan klederdracht, tijdens het avondprogramma. Maar, waarom de mannen niet?
Veel mensen in Zweden vinden het mooi dat de Zweedse koninklijke dames klederdracht dragen tijdens de Nationale Feestdag. In de klederdracht zijn de twee kleuren van de Zweedse klederdracht zo mooi verwerkt, en het ziet er prachtig uit. Passend bij een Nationale Feestdag. Gisteren schreef ik een blog over de Nationale Feestdag. Daarbij ontstond bij verschillende mensen de vraag: waarom dragen de vrouwen klederdracht en de mannen niet? In deze blog vertel ik daarom graag meer over het ontstaan van de klederdracht.
De vrouwenmode was aan het eind van de 18e eeuw zo, dat je het lijfje zo strak mogelijk moest in snoeren. Dat viel niet mee tijdens het buiten werken, wat veel mensen deden in die tijd. Ademhalen was vaak niet zo makkelijk. De Zweedse klederdracht is eigenlijk helemaal niet zo traditioneel, omdat het nog niet eens zo heel erg lang bestaat.
Wie bedacht dan om klederdracht te gaan dragen? En wie ontwierp het? Het Zweedse nationalisme was heel sterk aan het eind van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw. Daarom wilde Märta Jörgensen dat vrouwen een nationaal kostuum konden dragen. Maar dit was niet de enige reden.
Wie was Märta Jörgensen?
Märta Emilia Matilda Jörgensen werd in 1874 geboren als Märta Pettersson. Ze had de belangrijkste rol in de hervorming van de Zweedse nationale kostuums voor vrouwen. Ze werkte als tuinman (tuinvrouw) in Tullgarn Paleis. Ze realiseerde zich dat het nationale kostuum dat de toenmalige kroonprinses Victoria droeg, veel comfortabeler was dan de nauwsluitende kleding die zij zelf moest dragen. Daarom richtte ze in 1902 de Zweedse Nationale Kostuumvereniging voor Vrouwen op. Het jaar er op ontwierp ze twee kostuums. Een voor dagelijks gebruik, en een voor speciale gelegendheden. Het laatste werd gemaakt in patriottisch blauw en geel. Dit kostuum was geschikt voor vrouwen in het hele land. Maar, de klederdracht werd helaas eigenlijk pas na haar dood in 1967 populair. In de jaren ’70 werd het nieuw leven in geblazen. Het Modern Museet bracht het weer op de markt.
De rol van koningin Silvia
Koningin Silvia droeg het kostuum op de Nationale Feestdag op 6 juni 1983. Daarna werd het beschouwd als het officiële Nationale Kostuum.
De stof van de Zweedse klederdracht is van katoen. Het wordt gemaakt bij de grootste linnenweverij in Zweden: Horred. De klederdracht bestaat uit een lange blauwe jurk. Daarover komt een gele rok (alleen voorpand), met een rand met geborduurde margrieten. De margriet is de provinciebloem van de provincie Skåne, dat in Zuid-Zweden ligt. Daarnaast is er een witte hoofdkap bij. Die zie je vaak bij koningin Silvia, kroonprinses Victoria en prinses Sofia op Nationale Feestdag. Ook prinses Madeleine draagt deze kleding, als ze in Zweden is (wat vanaf dit jaar vaker zal zijn, want deze zomer gaat het gezin terug naar Zweden verhuizen).
Voor ongetrouwde dames/meisjes is er een meisjesring om in het haar te dragen. Dit is een soort haarband. Deze hebben we niet gezien bij prinses Estelle.
Blauw met geel is natuurlijk in de eerste plaats de kleur van de Zweedse vlag. De Zweden zijn enorm trots op deze kleuren. Wist je dat zelfs als er in het verkeer wordt aan gegeven dat er een scherpe bocht aan komt, deze borden blauw met geel zijn? Ze zijn ook heel trots op hun vlag. Daarom zijn er ook vlaggenceremonies op de Nationale Feestdag. Het is dan ook niet alleen de Nationale Feestdag, maar daarnaast ook de Nationale Vlagdag.
Per regio is er nog wel andere klederdracht. Dat zag je bijvoorbeeld bij prinses Sofia, tijdens de doop van haar zoontje prins Gabriel. Zij droeg toen de klederdracht van Älvdalen, de plaats waar Sofia sinds haar 6e jaar is opgegroeid. Älvdalen ligt in het hertogdom Dalarna.
Maar niet alleen Sofia droeg klederdracht van de regio waar ze een link mee heeft. Op Nationale Feestdag 2020 werden er foto’s vrij gegeven van het gezin van Victoria en Daniel, waarop Victoria, Estelle en Oscar klederdracht dragen van hun eigen hertogdom. Prins Daniel draagt geen klederdracht. Kroonprinses Victoria is op onderstaande foto te zien in de klederdracht van haar hertogdom Västergötland.
Prinses Estelle in de klederdracht van haar hertogdom Östergötland en prins Oscar in de klederdracht van zijn hertogdom Skåne.
Toch heeft prins Daniel ook een keer de mannendracht van Ockelbo gedragen. Dit is de regio waar prins Daniel is geboren en opgegroeid.
Op Victoriadagen, de verjaardag van kroonprinses Victoria, dragen koningin Silvia en kroonprinses Victoria klederdracht van Öland. Öland is het eiland waar de zomerresidentie van de Zweedse Royals zich bevindt, Solliden.
Prinses Madeleine met de Järvsödräkt, die past bij haar titel hertogin van Gästrikland en Hälsingland.
Waarom mannen niet?
Terug naar de vraag van verschillende lezers. Waarom dragen alleen de vrouwen van de Zweedse Royals de klederdracht, en de mannen niet? Dit is bij veel Zweedse mensen zo. De mannelijke klederdracht werd in eerste instantie gewoon niet gemaakt. Deze is pas in 1982 ontworpen. Er werd toen een wollen broek gemaakt, met een vest die werd gemaak in de linnenweverij in Horred, waar ook de klederdracht van de vrouwen gemaakt wordt. Blijkbaar maakte koningin Silvia de keuze om de klederdracht te gaan dragen. Maar koning Carl Gustaf maakte de keuze om de mannendracht, die ook veel minder bekend was, te gaan dragen niet. Zo eenvoudig kan het zijn.
Dit blog had ik bewaard voor de vrije zaterdag om alle aandacht aan te kunnen besteden.
En wat is het genieten zeg!
In de eerste plaats van de prachtige foto’s, maar niet minder van de video’s die zijn toegevoegd!
En Petra, hoe heb je in korte tijd zóveel achtergrondinformatie bij elkaar gesprokkeld en verwerkt?
Heel interessant om te lezen.
Veel dank hiervoor hoor!
De dracht van de blauwe jurk, fris witte blouse, en gele rok (lijkt net een schortmodel hè) en de fleurige bloemenrand vind ik het mooiste van de getoonde streekdrachten.
Koningin Silvia heeft soms een zwarte mantel omgeslagen met zilveren haken, die mij aan de Staphorster mantel doet denken die de vrouwen in dracht daar dragen wanneer het regent. Zou deze mantel ook bij de Zweedse dracht horen?
De witte hoofdkap doet denken aan het verpleegsterskapje uit vroeger dagen.
Wat staan Estelle en Oscar ook bijzonder leuk op de foto’s.
Zó schattig, Estelle bij de schapen!
Dat de Zweedse koninklijke dames op hoogtijdagen deze kleding dragen geeft duidelijk een stukje verbondenheid weer met hun volk!
Omdat de mannendracht pas vele jaren later toegevoegd werd, snap ik wel dat de koning voor deze eer bedankte. Hij lijkt mij er ook niet zo het type voor, en prins Daniel vind ik het ook minder mooi staan.
De verschilende andere soorten drachten hebben op sommige punten overeenkomst met onze Nederlandse klederdracht, bv. de gestreepte schorten/rokken en omslagdoekjes.
Ik heb veel boeken over de klederdrachten in ons land.
Mooi dat ze in de diverse plaatsen op streekdagen nog weer uit de kast gehaald worden en gedragen!
Historisch erfgoed….goed om te bewaren!😊
Dank je wel 😉
Wat betreft de klederdracht voor mannen is dat in Noorwegen net zo. Op 17 mei dragen niet alle mannen de wollen kuitbroek met slobkousen maar de meesten, vooral de mannen tot een jaar of 45 valt mij op, lopen dan strak in pak met stropdas. Maar ook dat is zelfs zeer uitzonderlijk hier 🤭
In Oostenrijk zag ik vorige week wel een aantal keren per dag mensen in klederdracht lopen, zowel man als vrouw. Ik vind het wel wat hebben, maar dan wel allebei….anders wordt het meer een verkleedpartijen van de dames
Daar heb je ergens wel een punt. Zo is het plaatje eigenlijk niet helemaal af. De Oostenrijkse klederdracht is ook echt leuk. Heerlijk ouderwets, echt leuk voor af en toe.
Wat leuk, Petra, dat je dit allemaal hebt uitgezocht! Dank je wel!
Graag gedaan
🔍 Djw Petra voor je onderzoek.
Voor mij een check op rij:
🔹 Keuze vrouwelijke klederdracht = een patriottische, nationalistische toentertijd?
🔹 Keuze man/vrouw betreft omdat Silvia de vrouwelijke variant wel droeg en Carl Gustav de mannelijke versie niet?
🔹 Indien bovenstaande correct is ervaar ik dit als een vrij simplistische vrij recente keuze met weinig historische context, meer toeval dus?
Feilloos zal mijn ‘onderzoek’ niet zijn hoor, en aanvullingen zijn altijd welkom. Maar, ik las inderdaad dat de dame van de klederdracht nationalistisch was indertijd. Ze werkte in een paleis en vond dat de vrouwen best de kleuren van de Zweedse dracht konden dragen.
Voor wat betreft het koninklijk huis koos Silvia er inderdaad wel voor, en Carl Gustaf om de een of andere reden niet. Welke weet ik niet. Feit is wel dat de nationale klederdracht voor mannen ook echt nog maar net het jaar er voor was ontworpen (1982). Misschien vond hij het niet historisch genoeg en zag hij geen reden om het te dragen. Dat weet ik niet.
Ik vind het interessant jouw onderzoeken te lezen, daardoor interpreteer ik dat de Zweedse klederdracht divers is maar ook nog niet zo oud in traditie zoals ik eigenlijk zou denken.
Fijn ;). De nationale dracht is in iedere geval nog niet bepaald historisch. Ik ben geen historicus uiteraard, ik doe ‘onderzoek’ via Dokter Google, en pen hier neer wat me interessant lijkt om te delen. k Leer er zelf ook van, maar 100% foutloos zal het niet zijn, want iedereen kan van alles delen op internet natuurlijk. Ik probeer de juiste bronnen te pakken, maar er gaat vanzelfsprekend geen maanden aan onderzoek aan een blog vooraf ;). Maar wel boeiend om eens in te verdiepen ;).
Idd boeiend en leerzaam ofwel intrigerend juist wat betreft de achteraf bepalende keuzes van Silvia en haar man de koning.
Sorry alvast een lang commentaar. Ik reageer niet vaak maar als ik reageer deel ik graag wat ik weet.
Voor mannen is het dragen van klederdracht in het dagelijks leven sowieso al langer niet meer gebruikelijk, of zoals streekdracht dragers zelf zeggen: zij hebben de dracht afgelegd.
Dat kwam vooral omdat de mannen buiten de dorpen gingen werken.
Toen men nog meer in de dorpen werkten als agrariër of in de visserij ( traditioneel drachtdragers) was het dragen van klederdracht heel normaal.
Toen men in de steden/ fabrieken ging werken ging men “stadse” kleding dragen.
De tijd was nog zo dat de vrouwen thuis in het gezin bleven en hadden dus ook geen noodzaak om zich anders te kleden.
Vandaar dat de vrouwen de dracht langer hebben doorgedragen.
Er zijn nog enkele dames per regio die nog dagelijks in klederdracht gaan maar ze zijn wel “uitstervend”.
Wel zie je ook in Nederland dat met bepaalde dorpse hoogtij dagen zowel dames als heren nog in klederdracht gaan.
Vaak wel een modernere eenvoudigere versie want originele dracht, zeker voor vrouwen, kan erg ingewikkeld zijn.
Het Koninklijk Huis is ook in de pas van de tijd meegegaan.
Koningin Wilhelmina kreeg als 12 jarig meisje en nog een compleet Fries costuum en heeft later zelf een Fries costuum laten maken voor een streekbezoek na haar huwelijk. Van Koningin Juliana zijn foto’s in de dracht van Zuid-Beveland en haar costuum van “het land van Axel” ook in Zeeland is heel mooi bewaard gebleven.
(was oa te zien in de grote juliana tentoonstelling in de Nieuwe Kerk te Amsterdam van enige tijd geleden)
Daarna kan ik me zo niet herinneren dat leden van het Koninklijk Huis nog in een bepaalde streekdracht zijn gezien.
Ook sommige mensen aan het hof droegen streekdracht de min (voedster) van Wilhelmina op Het Loo droeg veluwse dracht althans in ieder geval de kanten muts, er is een schilderij van de min belend. Ook waren er een aantal dames uit Spakenburg die in klederdracht de linnenkamer op Paleis Soestdijk bestierden.
Dat streekdracht belangrijk werd gevonden blijkt wel uit het volgende.
Koningin Wilhelmina kreeg ter gelegenheid van haar inhuldiging in 1898 streekdrachten vanuit alle hoeken van het land. “Opdat zij de drachten harer onderdanen zou kennen” . Deze collectie heeft in het Rijksmuseum gestaan en is na de opening van het Openluchtmuseum in Arnhem daar naar toe gegaan.
In 1948 is als “afscheidscadeau” voor Wilhelmina nogmaals streekdracht verzameld. Het was de tijd dat de streekdacht snel verdween uit het straatbeeld en men vond dat dit bewaard moest worden en ter aanvulling op de collectie uit 1898 die helaas niet in z’n geheel de oorlog had overleefd.
Deze 2 verzamelingen vormen tot op de dag van vandaag de basis voor de verzameling streekdrachten in het Openluchtmuseum en zijn daar in beheer.
Dank Marco-Oranje, interessant 👍🏼
Heel interessant, dank je wel!
Hartelijk dank voor je aanvulling!
Dank je voor je toelichting, interessant!
Het is toch zo dat sinds de prinsessen getrouwd zijn ze dat witte lapje op hum hoofd dragen?
Ja, dat klopt. Op 1 van de foto’s in de blog zie je Silvia met hoofdkapje en Victoria en Madeleine zonder. Toen waren de prinsessen nog niet getrouwd. Na hun huwelijk gingen ze allemaal een kapje dragen. Voorlopig zullen we Estelle dus nog zonder kapje zien ;).
Goed speurwerk, Petra. Ik hou zeker van tradities en traditionele klederdracht hoort daar ook bij. Ik kan het mis hebben, maar volgens mij leeft het dragen van klederdracht door jong en oud in Zweden minder dan in bijv de Alpenregio of Noorwegen. Dan krijg ik toch een beetje het gevoel of ze deze drachten dragen omdat het van hun verwacht wordt, net als de mensen die klederdracht dragen bij een volksdans optreden of dergelijks. Maar de kinderen in klederdracht levert natuurlijk leuke plaatjes op.
Dank je wel Petra, wat ontzettend leuk om te lezen waar de klederdracht vandaan komt. Ik zie op sommige foto’s wel een blik op de prinsessen gezichten, van …..okay vinden wij dit leuk. En dan kom ik gelijk bij de crux. Ik vind het een beetje oubollig. Ik kan me niet voorstellen dat Maxima en Willem Alexander dit gaan dragen ter ere van Zeeland, Volendam of Marken.
Misschien past het ook meer bij de Zweden en de Noren dan bij de Nederlanders. De Deense Royals heb ik volgens mij nog nooit in klederdracht gezien.
Jawel hoor. Ook de Deense royals zijn op de Faroese eilanden in klederdracht op de foto gezet. https://beaumonde.nl/artikel/116805/denemarken-pittoreske-plaatjes-in-klederdracht/
Ik was in Noord Spanje tijdens een feestdag en daar vinden ze het heel raar dat wij geen klederdracht dragen. Zij hebben allemaal een set in hun kast voor feesten, dat is echt een traditie voor hen ik ben blij dat wij dat niet hebben, alhoewel ik als kind in de jaren 70 een aantal keren op feesten Ot en Sien kleding droeg
Oh super, ik kan me deze beelden helemaal niet meer herinneren. In Groenland droegen ze inderdaad ook klederdracht. Maar geen klederdracht van Denemarken zelf toch?
Petra, denk dat ook in denemarken de royals in traditionele kleding werden gespot . https://www.vorsten.nl/vorstenhuizen/denemarken/margrethe-op-nationale-feestdag-groenland-in-traditionele-kledij/
Groenland inderdaad wel, maar ik bedoel eigenlijk meer klederdracht van Denemarken zelf. Groenland was ik inderdaad even vergeten.
En gelijk hebben die mannen. Ik vind het vreselijk, krijg Volendam en Marken vibes als ik dit zie. En het is ook nog niet eens een oude traditie.
Wat een leuk blog met deze achtergrondinformatie. En hoe grappig is het antwoord op de veelgestelde vraag….
Het antwoord is bijna geen eigen blog waard haha. Maar het verhaal er om heen vind ik interessant genoeg. Grappig ook dat ze toch ook nog verschillende klederdracht dragen, ipv alleen de nationale. Met uitzoeken kom je dan weer een en ander tegen. Leer ik zelf ook weer van. Altijd leuk!
Wat leuk Petra dat je dit allemaal hebt uitgezocht, zeer interessant. Jammer dat we hier in Nederland deze traditie niet hebben. Dank je wel.
Nee, gelukkig niet zeg. Brrrrr.