Dit kledingstuk heeft iedere royal in zijn/haar kast hangen

Ooit was het witte overhemd een onderdeurtje. Iedere man droeg er een, maar niemand mocht hem zien. Hoe anders staan de zaken er nu voor!

Als je voor het eerst wordt voorgesteld aan je schoonouders is dat best spannend. Wat gaan ze vragen? Wat zullen ze zeggen? En ook: wat trek ik aan? Word je als toekomstige royal aan een heel land voorgesteld, dan is dat natuurlijk nóg spannender. Máxima koos voor haar eerste officiële optreden (de verjaardag van haar schoonmoeder) een veilig mantelpak van zilvergrijze zijde. Meghan koos zestien jaar later voor een heel andere aanpak. Naast ballerina’s en een spijkerbroek met gaten (!) droeg de Suits-actrice een wit overhemd. De mouwen quasi nonchalant opgerold, een paar knoopjes los. In één oogopslag maakte het kledingstuk duidelijk dat de hertogin in spe haar eigen ideeën had over de monarchie en de daarbij behorende kleedgewoonten.

De Britse media zagen er ook direct een verwijzing in naar prinses Diana. Die droeg tijdens een van haar laatste liefdadigheidsreizen eveneens een spijkerbroek met een wit overhemd. Nu is een ode zeker niet uit te sluiten, maar de klassieker is tegelijkertijd zó’n basisstuk, dat in theorie iedereen er wel mee geëerd zou kunnen worden. Niet voor niets omschrijft de Britse Vogue het witte overhemd als een wardrobe staple, wat zoiets betekent als ‘een vast onderdeel van iedere garderobe’.  

Hygiëne
Voor de geboorte van de klassieker moeten we terug naar de zeventiende eeuw. In deze tijd was de scheiding tussen de verschillende klassen strikten dat uitte zich ook in allerlei modewetten- en gebruiken. Het witte overhemd werd uitsluitend gedragen door heren van stand. Om hun kostbare mantels te beschermen tegen zweet, vuil en andere viezigheid, droegen ze over hun langere onderhemd een extra laag stof; een overhemd dus. Gezien het niveau van hygiëne geen overbodige luxe. In eerste instantie was de extra beschermingslaag niet tot nauwelijks zichtbaar. Grote kragen en riante dassen hielden de blikken tegen.

Wie de tv-serie ‘Downtown Abbey’ volgt, kan zien dat het overhemd door de seizoenen heen steeds meer in beeld komt en zo was het in het echt ook. Op een gegeven moment kon je met de smetteloosheid van het voormalige ondergoed zelfs iets communiceren over je sociale status. Hoe schoner het katoen, hoe rijker de heer. Omdat een wasmachine nog niet bestond, werd er in 1827 een losse kraag bedacht. Die was je toch net een stukje gemakkelijker. Hoe de rest van het overhemd eruit zag, deed er niet toe. Dat was toch niet zichtbaar.

Dames en heren
Anno 2024 staat het witte overhemd er heel anders voor. Iedereen heeft er wel een paar in de kast liggen en als er een hardnekkige vlek op zit, wordt er voor een paar tientjes gewoon een nieuwe aangeschaft. Door heren én door dames. Want ja, door de jaren heen is de klassieker zich ook thuis gaan voelen tussen de hoeden, jurken en rokken. De omarming van het dameshemd begon zo halverwege de negentiende eeuw. In deze tijd werd het kledingstuk gedragen als onderdeel van het moderne mantelpak of een avondtoilet.  Rond 1905 liet de modewereld zich inspireren door de bijzondere lijnen van de kropduif, in het Engels de pouter pigeon genoemd. Blouses met riante volants van kant zorgden ervoor dat de boezem hoog leek te staan, net als bij de duif.

Dat brengt ons gelijk bij de interessante blouse/overhemd-discussie, want wie graag dicht bij de strikte mode-definities blijft, zal de pigeon-look niet in dit artikel genoemd willen hebben. Zodra een wit overhemd rondere vormen aanneemt en bloezend gedragen wordt, is het namelijk een blouse. Een overhemd heeft juist rechte, strakke lijnen en daarnaast ook nog een kraag, manchetten en een lange knopenrij. 

Nu de modewereld losser en vrijer is dan ooit, worden de grenzen van het witte overhemd natuurlijk eindeloos verkend. De een voegt volants toe, de ander een sexy doorkijkje en ook qua stoffen en proporties gebeurt er van alles. De blouse/overhemd-discussie wordt dus met de dag ingewikkelder, maar dat houdt de koninklijke dames niet tegen om zich te hullen in het vroegere ondergoed. Letizia is met haar zwak voor minimalistische businesslooks de onbetwiste aanvoerder van ‘Kamp Overhemd’. Overdag combineert ze het kledingstuk met strakke kokerrokken, in de avonduren met lange galarokken van glanzende zijde.

Het mooiste voorbeeld van een koninklijk dameshemd werd in 2004 gedragen door Rania. Tijdens het huwelijk van Felipe en Letizia droeg de Jordaanse koningin een lange rok van glanzende zijde en fragiel kant, met daarboven een strak, zakelijk overhemd met opgestroopte mouwen. De clash van stoffen en stijlen was zo verfrissend, zo modern, dat ze onmiddellijk werd uitgeroepen tot de belle van het bal.  

Hoogmode
De masculiene kant van het witte overhemd wordt aan het hof ook wel gekoesterd. Tijdens de uitreiking van de Princess Grace Awards in New York (oktober 2018) droeg Charlène het kledingstuk samen met een zwarte smoking en dito bretels. Over stoer en krachtig gesproken.

Zit er dan helemaal geen houdbaarheidsdatum op het witte overhemd? Zeg nooit nooit natuurlijk, maar voorlopig in ieder geval niet. Waar de meeste trends na een jaar of drie, vier wel weer vervelen en vervolgens verdwijnen, is het niet eenvoudig om uitgekeken te raken op de ster van dit artikel. Je kunt hem dragen met een chique pantalon, een comfortabele jeans, een warme trui, een lange galarok, een zakelijk mantelpak en ga zo maar door. Bij alles en in iedere situatie voelt het kledingstuk zich thuis.

Dit artikel verscheen eerder in Vorsten.