Stel dat ik vanavond mag dineren met Willem-Alexander en Máxima, moeten de wijnglazen elkaar dan raken tijdens het proosten? Deze leuke lezersvraag kreeg ik onlangs binnen. Hoogste tijd voor een antwoord!
Om de etiquette van het proosten te begrijpen, moeten we ver terug in de tijd. Veel do’s en dont’s stammen namelijk af van middeleeuwse gebruiken. Zoals je misschien wel weet, had je in de tijd van royals en ridders geen wapen nodig om je rivaal te bestrijden. Vergif was een uitermate geschikte manier om die vervelende koning, prins of ridder ongemerkt van zijn troon of paard te stoten. Vaak werd het gevaarlijke goedje ín het drinken gedaan, maar je kon het natuurlijk ook aan de buitenkant van een drinkbeker smeren. Om te voorkomen dat je onbedoeld in contact zou komen met gif voor een ander, raakten de glazen elkaar aan het Nederlandse hof niet.
Hoewel er regelmatig wordt beweerd dat deftige mensen nog steeds niet klinken tijdens het proosten, doet koning Willem-Alexander het bij gelegenheden op staatsniveau wel. Bij het Spaanse staatsbanket raakte hij met zijn eigen glas zowel het glas van koning Felipe als koningin Letizia aan. De boodschap die hij hiermee uitzond, lijkt me duidelijk: “Ik ben te vertrouwen en ik vertrouw u ook.”
Naar en door alle andere gasten wordt het glas doorgaans alleen geheven. Aangezien prinses Amalia tijdens het Spaanse staatsbanket niet naast de Spaanse koning of koningin zat, hoefde zij het glas dus alleen te heffen. Máxima zat direct naast de Spaanse koning en klinkte dientengevolge wel.
Bij overige gelegenheden, waar een bepaalde gast niet een hele natie vertegenwoordigt, wordt het glas doorgaans alleen geheven. Bijvoorbeeld bij het diner corps diplomatique….
….. de nationale toast op Woningsdag…..
….of het chique verjaardagsdiner in 2017.
Als het in het buitenland niet gebruikelijk is om te klinken, doen Willem-Alexander en Máxima het bij uitgaande bezoeken uiteraard ook niet. In Oslo werd het glas bijvoorbeeld alleen geheven. ’s Lands wijze, ’s lands eer.
Dus om de lezersvraag nog maar eens kort te beantwoorden: tenzij je een staatshoofd bent of de eregast van de koning, is klinken niet gewenst. Komt de koning bij jou thuis, dan mag jij de spelregels bepalen.
Hygiëne
Over de manier waarop je het wijnglas vast moet houden, bestaan ook allerlei theorieën. Prinses Beatrix houdt de hare altijd vast bij de kelk.
Dat oogt op het eerste gezicht onlogisch, want op deze manier warmt de wijn op. Toch getuigt het allerminst van een etiquettefout. Door een wijnglas bij de kelk te vatten, liet je vroeger namelijk zien dat je blauw bloed had. Waarom? Vanwege de slechte hygiëne stonken handen dusdanig dat je er tijdens het drinken last van had. Door het glas bij de steel vast te houden, voorkwam je dit. De gegoede klasse liep voorop in hygiëne en liet dus door het vasthouden van de kelk zien dat zij wél schone handen had.
Tegenwoordig heeft iedereen toegang tot schoon water en zeep. Het vroegere onderscheid is dus achterhaald. Toch houden Willem-Alexander en Máxima hun wijnglas nog steeds (grotendeels) aan de kelk vast.
Dank, weer wat geleerd😊. Ik heb inderdaad geleerd om een wijnglas bij de steel vast te houden en vanuit rechts het eten bij m’n gasten uit te serveren. Grappig dat dit in Koninklijke kringen anders gaat.
Dank voor dit lesje etiquette!
Wat leuk om te lezen welke historische spelregels er waren en waarom het zus & zo gedaan werd.
Ik vind persoonlijk het glas ’t gemakkelijkst bij de kelk in de hand liggen.
Mij is altijd geleerd om het wijnglas bij de steel vast te houden en niet bij de kelk. Het verbaasde mij ook wanneer ik leden van het koninklijk huis dit niet zag doen. Dank voor het leuke artikel waarin het een en ander wordt uitgelegd
Er is wijn “drinken” en wijn “proeven” …. bij het drinken gelden wellicht de gebruiken uit de middeleeuwen .
Bij wijn proeven gelden :
de temperatuur die beinvloed kan worden bij het vast nemen van de kelk en zeker bij vooraf gekoelde dranken/wijnen ,
De kleur beoordelen wordt ook bemoeilijkt als er vingervlekken op het glas /kelk komen
De geur kan beinvloed worden als het glas bij de kelk vastgenomen wordt. Door de geur van met zeep gewassen handen is de geur niet meer neutraal.
En idd om het ” vergiftigen ” in vroegere tijden tegen te gaan werd de wijn vooraf “geproefd”. Wordt trouwens nog gedaan maar ifv de kwaliteit van de wijn .
Klinken doe ik persoonlijk ook niet, niet omdat ik mij bedreigd voel maar omwille van het in ere houden van mijn glasservies ..🙂🙂
De regels van het Nederlandse hof staan los van wat gebruikelijk is in NL. Zo worden gasten ook over links bediend ipv rechts l.
Dat vanaf links bedienen is logisch.
Veel gerechten worden met de presenteermethode aangeboden.
De schalen komen langs waarvan men zelf pakt.
Gezien dat de meeste mensen rechts zijn is het makkelijker om met je rechterhand dit te pakken als de schaal links is anders zit je rechterhand “klem” tussen jezelf en de schaal.
Josine, dit is toch normaal dacht ik …
Borden, drank rechts (waar de glazen staan) , gerecht links , afruimen rechts …
Benieuwd hoe Bea, Wim Lex & Max tijdens een wijnproeverij incluis eigen regels zoals door u omschreven, hunnen glas hanteren 🍷
Uw laatste zin is meer dan grappig en treffend 😅 Bottums up 🆙