Aha! Herkomst Máxima’s smaragden armband ontdekt

Achter de schermen doken we deze week diep in de Oranjekluis, want was Máxima’s smaragden armband van het staatsbezoek nieuw? En hoeveel smaragden armbanden hebben de Oranjes -en daarmee Máxima- eigenlijk?

Voor een antwoord op deze vraag dook ik met onze juwelenkenners Edwin, Renske en Gert Jan in de archieven. Duizenden foto’s werden bekeken, oude kranten werden tevoorschijn gehaald en steeds als we dachten dat het verhaal nu écht rond was, dook er weer een nieuwe armband van smaragd op. Uiteindelijk eindigde de teller op zeven. Edwin Fellner gaat ze hieronder stuk voor stuk beschrijven. Lees je mee?

Edwin: “Op de tweede dag van het staatsbezoek aan Tsjechië droeg Koningin Maxima de groene NATAN jurk van Koningsdag in Emmen 2024. Qua juwelen hield onze koningin het ditmaal rustig, maar dat maakte het niet minder interessant. Om haar rechterpols droeg zij een klein juweel dat we niet vaak in het openbaar hebben gezien: een prachtige, smalle gouden armband, bezet met briljanten en in het midden een schitterende rechthoekige smaragd, omringd door kleine diamanten. Dit was een mooie aanleiding voor ons om eens in de koninklijke kluis te duiken en alle smaragden armbanden van het Huis van Oranje onder de loep te nemen.

Smaragden: de groene wonderen

Smaragden zijn een van de meest gewaardeerde edelstenen ter wereld, bekend om hun levendige groene kleur en zeldzaamheid. Deze edelstenen behoren tot de beryl-familie en worden vaak geassocieerd met liefde, hoop en wedergeboorte. De kleur van een smaragd kan variëren van lichtgroen tot diep groen, afhankelijk van de hoeveelheid chroom en vanadium die aanwezig is. Smaragden worden vaak geslepen in verschillende vormen, maar de meest populaire zijn de vierkante en rechthoekige vormen, die de schoonheid van de steen optimaal tot zijn recht laten komen. De geschiedenis van smaragden gaat duizenden jaren terug, en ze zijn door de eeuwen heen geliefd geweest bij koningen en koninginnen over de hele wereld.

Geschiedenis van de Oranje smaragden

De juwelencollectie van het Huis van Oranje staat voornamelijk bekend om haar juwelen van diamant, saffier, robijn en parels. Maar de Oranjes bezitten ook een substantiële collectie aan historische smaragden. Dat hebben ze deels te danken aan Prinses Wilhelmina, de echtgenote van Stadhouder Willem V en moeder van Koning Willem I. In 1767 nam deze Pruisische prinses een aanzienlijke uitzet mee, waaronder vele smaragden, zoals de welbekende druppelvormige cabochon (rond en glad) geslepen smaragd ter grootte van een duivenei.

Via een omweg erfde uiteindelijk haar zoon, Koning Willem I, in 1820 de collectie met smaragden. Willem I beschouwde de smaragden van zijn moeder als juwelen van het Huis van Oranje. Hij zorgde ervoor dat deze groene juwelen de basis werden voor de smaragden juwelen die vandaag de dag nog worden gedragen. Het is echter niet correct om de huidige collectie smaragden volledig aan de Pruisische prinses toe te schrijven. In de loop der jaren is de collectie aanzienlijk uitgebreid, mede dankzij Koningin Emma.

Van Kempen & Begeer & Vos

Emma was van mening dat de smaragden collectie moest worden uitgebreid voor haar dochter. Van haar man, Willem lll, ontving Emma grote hoeveelheden saffieren en robijnen als geschenk. Samen met de al in bezit zijnde historische huisdiamanten en de Oranjeparels groeide de Oranje juwelencollectie tot een omvang die paste bij het statuur van het koningshuis. De smaragden juwelen vielen hierbij in het niet. Daarom besloot Emma om in 1894 bij de Hofjuwelier Van Kempen en Begeer & Vos losse smaragden aan te schaffen. In het archief van Van Kempen & Begeer in Den Haag bevindt zich een overzicht van de leveringen van deze juwelen.

Emma’s aangekochte losse smaragden en de smaragden van Wilhelmina van Pruisen zijn uiteindelijk gebruikt voor de smaragden “parure” en juwelen die onder andere door de Frankfurter Juwelier Schürmann & Co zijn gemaakt. Het is belangrijk om te vermelden dat Koningin Emma in 1894 niet alleen losse stenen bestelde bij de Nederlandse hofjuwelier, maar ook andere smaragden juwelen. Onder andere een prachtige armband voor haar dochter in 1895. Deze armband en vele die volgden, nemen wij in deze blog onder de loep.

Armband 1: Wilhelmina’s verjaardagsgeschenk uit 1895

Zoals hierboven al beschreven bestelde Koningin Emma in 1895 een prachtige diamanten armband met één ovale smaragd en 64 briljanten voor de 15e verjaardag van haar dochter koningin Wilhelmina. De armband met smaragd die Koningin Maxima en ander leden van het koningshuis regelmatig dragen of hebben gedragen voldoet exact aan deze beschrijving, zodat wij met enige zekerheid kunnen vaststellen dat deze armband het verjaardagsgeschenk  van Emma is.

Armband 2: Van Kempen & Begeer

Eind 19e eeuw werd er teven bij de Nederlandse hofjuwelier Van Kempen, Begeer & Vos een – voor die tijd moderne- open armband aangeschaft voor Koningin Wilhelmina. De armband bevatte o.a. 26 kleine vierkant geslepen smaragden en één centrale rechthoekige smaragd omringd door 10 kleine ronde diamanten. De huidige versie van deze armband bevat 2 diamanten minder door een moderne aanpassing: oorspronkelijk had het centrale element op de beide korte kanten nog een extra diamant. In het archief van KB&V is de originele werktekening nog te bewonderen.

Wilhelmina met de armband:

Op deze foto van Juliana zijn de twee extra diamanten goed zichtbaar.

Máxima heeft de armband tot nu toe alleen zónder de extra diamanten gedragen.

Armband 3: Schürmann’s armband met vierkante smaragd

Zoals in de geschiedenis van de Oranje-smaragden al werd beschreven, zorgde Koningin Emma ervoor dat de hoeveelheden van de groene edelstenen groeide. Eind 19e eeuw gaf zij de juwelier Schürmann&Co in Frankfurt am Main de opdracht deze edelstenen te verwerken tot verschillende juwelen, die vandaag de dag nog worden gedragen als „parure“. Naast een diadeem, collier en ringen, maakte Schürmann ook een prachtige bijpassende armband. Het juweel bevat een vierkante centrale smaragd, met aan beide zijden prachtige diamanten ronde versiersels, gezet op een gouden armband. Deze historische armband wordt tot aan de dag van vandaag nog veelvuldig gedragen door Koningin Maxima.

Armband 4: Smalle gouden armband met kleine rechthoekige smaragd

De armband die Koningin Máxima droeg tijdens het staatsbezoek in Praag, is niet erg bekend. Sterker nog: aanvankelijk dachten wij dat het hier ging om een recentelijk aangekochte armband. Niets bleek minder waar. Na uitvoerig onderzoek stuitte we op een krantenartikel uit 1901, het huwelijksjaar van koningin Wilhelmina. Van een groep adelijke vrouwen kreeg de bruid een armband cadeau, bestaande uit “een grooten smaragd, waaromheen 18 briljanten gezet zijn.” Het juweel werd besteld bij juwelier J.C. Burnier & Zn. Na het tellen van alle stenen, kwamen we tot de conclusie dat dit naar alle waarschijnlijkheid de armband betreft die we in Praag ook te zien kregen.

Het was niet de eerste keer dat we Máxima met het juweel zagen. Zo droeg ze hem ook in 2008.

Máxima is ook niet de enige Oranje die met het juweel is gespot. Kijk maar.

Armband 5: Smalle diamanten armband met centrale smaragd

Tijdens een staatsbezoek van Noorwegen aan Nederland vindt er op 10 september 1964 een regeringsdiner plaats in het Rijksmuseum te Amsterdam. Koningin Juliana draagt tijdens dit diner drie smalle armbanden die elk één smaragd bevatten. Twee daarvan zijn bekend en zijn hierboven al genoemd, nl.: Wilhelmina’s verjaardaggeschenk en de armband vervaardigt door juwelier Schürmann. De derde armband die Juliana hier droeg, is een onbekende. Het lijkt wel het kleine zusje van Wilhelmina’s verjaardagscadeau. De band is beduidend smaller uitgevoerd en de centrale smaragd heeft een ronde vorm. Het zou mij niet verbazen dat dit kleine juweel ook uit de koker van Van Kempen, Begeer& Vos  komt.

Armband 6: Gouden armband met bloemmotief met vierkante smaragd

Jaren geleden, toen ik een archief doorzocht, kwam ik zeer oude foto’s tegen met opnames van verschillende Oranjejuwelen. Veel juwelen waren mij bekend, maar er sprong één sieraad uit dat voor mij onbekend was. Omdat de foto in zwart-wit was genomen, konden specifieke kenmerken niet worden benoemd. Wat wel duidelijk was, is dat het hier om een armband ging met een bloemenmotief en een centrale edelsteen.

Totdat prinses Margriet op een dag verscheen in een groene jurk, die zij al eerder had gedragen op de dag van Willem-Alexanders inauguratie. Deze keer droeg ze een armband die ik herkende, maar dan wel in kleur. 🙂 Het betrof een gouden band met een diamanten, opengewerkte bloemvorm, waarin een ronde smaragd als kern was gezet. Aan de hand van de zwart-witfoto is deze armband al jaren in het bezit van de Oranjes. Later ontdekten wij nog foto’s uit de jaren ’60 waarop Beatrix het sieraad droeg. De herkomst hiervan is onbekend.

Armband 7: Wilhelmina’s smaragden paaseitjes

Een armband die we sinds eind jaren ’70 niet meer hebben gezien, en die misschien op het eerste gezicht niet de bekende smaragdgroene kleur en glans heeft, is toch wel bijzonder. Koningin Wilhelmina bestelde rondom Pasen onder andere bij Hofjuwelier Steltman regelmatig smaragden, cabochon geslepen paaseitjes, die zij vervolgens verzamelde. Het lijkt erop dat deze smaragden eitjes zijn samengevoegd tot een armband die haar dochter Juliana veelvuldig heeft gedragen.

De smaragden armbanden van het Nederlandse koningshuis zijn niet alleen prachtige juwelen, maar ook een weerspiegeling van de rijke geschiedenis en tradities van het Huis van Oranje. Van de tijd van de Pruisische Prinses Wilhelmina tot de hedendaagse stijl van Koningin Maxima, deze groene schatten blijven een symbool van elegantie en koninklijke allure.”

Verder lezen over de smaragden van de Oranjes?

Dat kan zéker. In het archief zijn er veel blogs over dit onderwerp te vinden. Bijvoorbeeld over de cabochon geslepen smaragd, oftewel het duivenei.

Het allermooiste paasei van Nederland ligt in Máxima’s kluis

Ook interessant: een blog over de smaragden broche, die Máxima weleens ondersteboven draagt.

Máxima draagt historische broche ondersteboven

Ken je het verhaal over de kleine, smaragden broche al?

Smaragden broche met diamant

En ik verwijs je ook graag door naar de Instagrampagina van Edwin, Dutch Royal Jewels.