Vrijdag 24 augustus was ik samen met borduurdeskundige Monique van Munster bij de expositie ‘Jan Taminiau: Reflections’. Minutieus bekeken we elk kledingstuk van top tot teen, want wat Taminiau maakt is niet alleen mode, maar vooral ook kunst. Kunst met naald en draad, welteverstaan.

Wat was het genieten! Een middag borduurwerk bekijken met Monique van Munster van borduuratelier Moniquenwerk zou ik elke week wel willen. Achter de jurken van Taminiau schuilt zoveel ambacht en zoveel kennis, dat een leek met gemak de helft van de details over het hoofd ziet. Zo was het mij nog nooit opgevallen dat er bij Máxima’s paarse avondjurk met bamboe slechts tot de taille is gewerkt met 3D borduurwerk én dat er een vreemde naad over het bovenlijfje loopt, die het borduurwerk onderbreekt. Opeens rijzen er allemaal vragen op bij deze constatering. Zou er een ander bovenlijfje op de jurk zijn gezet? Bestond de top al en is hij ingenomen? En waarom transformeert het borduurwerk rond de heup eigenlijk opeens van 3D naar 2D?

Je zult wel begrijpen dat we met deze precisie niet zomaar weer buiten stonden. Pas aan het einde van de middag was er tijd voor een broodje met wat fris. Nog steeds dwarrelt alle informatie in mijn hoofd door elkaar, maar ik ga toch een poging wagen om het overzichtelijk en interessant neer te pennen. En daarom begin ik in deze blog met Máxima’s gouden japon van Prinsjesdag 2013.

Raadsel
Voor de expositie werd geopend in april 2018, ontstond er al enige onduidelijkheid over een gouden wyberjurk, die in de tweede zaal van de expositie te zien was. Betrof het een kledingstuk van Máxima of was het toch een collectiestuk? De ene sneak preview beweerde het een, de andere sneak preview het ander. Zelfs voor de bewakers van het Centraal Museum was het op de eerste dag van de expositie nog een raadsel. Gelukkig hingen er overal in het museum bordjes en stond er bij de gouden japon met wybertjes ook een duidelijke omschrijving: Avondjurk uit de Poetic Clash collectie 2012. Materialen: organza, borduursel, kralen en pailletten. Bruikleen: Maya Meijer Bergmans.

Links: de jurk op de expositie. Rechts: de jurk - met groene accenten en een rode bolero- op de catwalk. 

Het raadsel is dankzij het bordje dus geen raadsel meer. Maya Meijer Bergmans is de trotse eigenaresse. En tevens ook de projectontwikkelaar van Paleis Soestdijk, maar dat terzijde. Grappig dat juist deze dame ‘dezelfde’ jurk heeft als koningin Máxima. Ik heb bewust het woord ‘dezelfde’ tussen haakjes gezet, want onderstaande foto laat wel zien dat Máxima’s jurk iets meer neigt naar goud. Een spannende keuze, zo beaamt ook Monique van Munster. “Goud en zilver zien we veel terug bij avondjurken. Begrijpelijk, want door de glans ogen de kleuren heel chic. Helaas is de grens tussen glanzen en glimmen soms flinterdun en de grens tussen chic en ordinair dus ook. Gelukkig heeft Jan Taminiau bij het borduren van de jurk ervoor gekozen om gouden strass-stenen omgekeerd vast te zetten. Hierdoor zien we alleen langs de randen van de strass-stenen wat glans. Wat mij betreft de juiste keuze. Zo blijft de jurk een chique avondjurk in plaats van een glimmende kermisattractie."

Borduurwerk
Natuurlijk omvat het borduurwerk van Taminiau meer doordachte elementen. Zo heeft de ontwerper gekozen voor degradé borduurwerk, wat in dit geval neerkomt op wybertjes die van boven naar onder uitlopen van klein naar groot. Volgens Monique van Munster komt er heel wat ruimtelijk inzicht kijken bij het intekenen van het patroon. Dit gebeurt vaak op de toile (het katoenen pasmodel), zodat de borduursters in het atelier van Taminiau precies weten waar welke ruit moet komen. Het gaat hier echt om millimeterwerk, want als een ruit niet doorloopt bij de naad, moet het  borduurwerk genadeloos over.

Kijkend naar close-ups van Máxima’s jurk, zien we vooral verticale naden. Dit betekent dat de stof in de lengte is opgespannen op het borduurraam. Een borduurraam heeft doorgaans een maximale breedte van 70 centimeter. De reikwijdte van een arm is namelijk 35 centimeter. Als tijdens het borduren aan beide zijden van het raam wordt gewerkt, kan er een borduurwerk met een breedte van 70 tot maximaal 75 centimeter ontstaan.

Wat ook nog opvalt aan de jurk, is de ceintuur. Om heel eerlijk te zijn vind ik de jurk juist door dit detail niet zo flatterend. Het gedeelte rond de heup oogt bij Máxima onnodig zwaar, maar volgens Monique van Munster is het minder onnodig dan vaak wordt gedacht. Monique: “Jurken die van top tot teen zijn geborduurd, wegen loodzwaar. Naar verluid wegen sommige avondjurken van Máxima zelfs zeven kilo. Ik vermoed dat deze japon iets lichter is (3-4 kilo), maar desondanks kun je niet zomaar elke belijning doorvoeren vanwege de zwaarte van de stof. Een (horizontale) coupenaad maakt het bovenlijfje zwak, waardoor de jurk zomaar zou kunnen scheuren. Vaak wordt er daarom gewerkt met een ceintuur, zodat de taille toch zichtbaar blijft.

Foto: PPE